Η Ρωμαϊκή περίοδος για τον Ελληνικό χώρο αρχίζει με την καταστροφή της Κορίνθου από τους Ρωμαίους το 146 π.χ. και λήγει το 330 μ.χ. όταν μεταφέρετε η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από την Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη ύστερα από πρωτοβουλία του μεγάλου Κωνσταντίνου.

Η απαρχή του κακού ήταν οι νίκες των Ρωμαίων εναντίον του Φιλίππου Ε΄ στη Θεσσαλία το 197 π.χ. και εναντίον του Αντίοχου Γ΄ στη Μαγνησία της Μικρά Ασίας το 190 π.χ. Οι Έλληνες επειδή εναντιώνονταν στον Φίλιππο Ε΄ πίστεψαν ότι θα ξανακέρδιζαν την ελευθερία τους όταν ο Ρωμαίος ύπατος Τίτος Φλαμινίνος ανακήρυξε το 196 π.χ. στους Ισθμιακούς αγώνες την ελευθερία της Ελλάδας και την ανεξαρτησία κάθε πόλης. Για να τον τιμήσουν οι Έλληνες έκοψαν τους περίφημους χρυσούς στατήρες με την προτομή του Τίτου Φλαμινίνου στον εμπροσθότυπο και την παράσταση Νίκης στον οπισθότυπο.

Όμως το 168 π.χ. έχουμε την νίκη του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα απο τον Ρωμαίο ύπατο Αιμίλιο Παύλο και το 146 π.χ. την καταστροφή της Κορίνθου από τον Λεύκιο Μόμμιο, η οποία ήταν και το ορόσημο της τελειωτικής υποταγής των Ελληνικών πόλεων στους Ρωμαίους.

Κατά τους πρώτους χρόνος της Ρωμαιοκρατίας το δηνάριο και η αργυρή αττική δραχμή είχαν την ίδια αξία. Νομίσματα άλλων πόλεων, με διαφορετικούς σταθμιτικούς κανόνες από αυτούς της Αθήνας, είχαν μια αντιστοιχία σε σχέση με το δηνάριο.

Κοπές Ελληνικών νομισμάτων

Οι Ρωμαίοι θέλοντας να δώσουν την ψευδαίσθηση της ελευθερίας στις πόλεις που υπέταξαν τους έδωσαν το δικαίωμα, εκτός λίγων εξαιρέσεων, να κόβουν δικά τους, χάλκινα κυρίως νομίσματα για τις καθημερινές τους συναλλαγές. Οι επίσημες όμως συναλλαγές γίνονταν με το Ρωμαϊκό νόμισμα. 

Το δικαίωμα που παραχώρησε η ρώμη στους Έλληνες, για την κοπή χάλκινων νομισμάτων, δημιούργησε μια αξιόλογη νομισματοκοπεία στους χρόνους εκείνους με μεγάλη ποικιλία τύπων. Οι παραστάσεις και οι μορφές που αποτυπώνονταν είχαν σχέση με το ένδοξο παρελθών των Ελλήνων, έτσι χάραξαν στα νομίσματα σπουδαία οικοδομήματα , ναούς , αψίδες , ιερά , τείχη , οδοί , φάροι , λιμάνια , πόλεις , βουνά με ιερά και διάφορα μνημεία. 

Περισσότερα από 800 είναι τα οικοδομήματα που έχουν αποτυπωθεί και αναγνωριστεί επάνω σε νομίσματα ελληνικών πόλεων την περίοδο της ρωμαιοκρατίας. 

Επίσης  χαράχτηκαν πλήθος μυθολογικών σκηνών που συνήθως ήταν συνδεδεμένες με την παράδοση και τους θρύλους της πόλης που τα έκοβε, καθώς και ιστορικά γεγονότα. 

Από άποψη τεχνικής τα νομίσματα αυτής της περιόδου παρουσιάζουν συχνά αδεξιότητα στην χάραξη και δεν εντυπωσιάζουν με την ομορφιά τους όπως τα νομίσματα των περασμένων αιώνων, η πολιτιστική όμως κληρονομιά που μας άφησαν είναι μεγάλη.

Κάποιες πόλεις όπως η Αθήνα ουδέποτε υποχρεώθηκαν να βάζουν στα νομίσματα τους το πορτρέτο του αυτοκράτορα, το αντικαθιστούσαν κατά καιρούς με την παράσταση του οικιστή ήρωα ή της πολιούχου θεάς ή με την προσωποποίηση της Ρωμαϊκής συγκλήτου. Το γεγονός αυτό δυσκολεύει την σωστή χρονολογική τους κατάταξη. Έτσι βλέπουμε την κεφαλή της Αθηνάς στον εμπροσθότυπο πολλών Αθηναϊκών νομισμάτων. Στο οπισθότυπο απεικονίζονται διάφορα θέματα όπως αυτά αναφέρονται πιο πάνω. Από τα πιο θαυμάσια έργα που απεικονίζονται στα νομίσματα της Αθήνας είναι τα χρυσελεφάντινα αγάλματα της Αθηνάς στην Ακρόπολη και του Δία στην Ολυμπία. Τα αγάλματα αυτά ήταν έργα του γλύπτη Φειδία, κατά τον 5ο π.χ. αιώνα.

Το  νόμισμα στις Ελληνικές πόλεις της Μικρά Ασίας

Τα χάλκινα νομίσματα που είχαν δικαίωμα να κόβουν οι πόλεις κυκλοφορούσαν παράλληλα με τα κρατικά δηλαδή τα καθαρά Ρωμαϊκά νομίσματα που κόβονταν σε χρυσό, αργυρό, χαλκό και ορείχαλκο.  Κυκλοφόρησαν και τα λεγόμενα επαρχιακά νομίσματα τα οποία κόβονταν στις επαρχίες υπό τον έλεγχο του αυτοκράτορα και εξυπηρετούσαν την νομισματική κυκλοφορία ευρύτερων περιοχών.  

Η Αντιόχεια στη Συρία, η Καισαρεία στη Καππαδοκία, η Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο και άλλες πόλεις έκοβαν νομίσματα αυτής της κατηγορίας σε αργυρό και χαλκό τα οποία στις περισσότερες περιοχές είχαν τοπικό χαρακτήρα. Η διαφορά που προέκυπτε ανάμεσα στα έξοδα κοπής και στην ονομαστική αξία αυτών των νομισμάτων έπρεπε κατά κανόνα να κατατίθεται στο δημόσιο ταμείο, εκτός αν εκχωρούνταν στην ίδια την πόλη για την βελτίωση των οικονομικών της. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην κόψουν όλες οι πόλεις νόμισμα ή όσες έκοψαν να μην συνεχίσουν αδιάλειπτα την παραγωγή νομισμάτων σε όλη την διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας.  

Στις επαρχίες όμως της Μικρά Ασίας, ιδιαίτερα τον 3^ο αιώνα μ.Χ. υποχρεώνονταν οι έλληνες να βάζουν στον εμπροσθότυπο το αυτοκρατορικό πορτρέτο και στον οπισθότυπο παραστάσεις που εξυμνούν  το κύρος και την ισχύ του ηγεμόνα, αντίθετα απουσίαζαν επιγραφές που συνηθίζονταν στα κρατικά νομίσματα όπως  fortuna (τύχη), lustritia (δικαιοσύνη), aequitas (ισότητα), libertas (ελευθερία), pietas (πίστη), και pax (ειρήνη). 

Οι πόλεις πάσχιζαν να  κερδίσουν και να διατηρήσουν την εύνοια του αυτοκράτορα έτσι διάφορα γεγονότα όπως επισκέψεις του αυτοκράτορα, μια νίκη, ένας θάνατος κ.λ.π. ήταν αφορμή για κοπές νομισμάτων σε ειδικές σειρές μάλιστα και με πολύ καλή ποιότητα κοπής.

Οι πόλεις της Μικρά Ασίας είχαν προτείνει στον αυτοκράτορα, από τον 1^ο αιώνα π.χ. να επιτρέψει να καθιερώσουν την λατρεία  του, όταν τελικά ο αυτοκράτορας συμφώνησε, γεγονότα που σχετίζονταν με την λατρεία αυτή, ναοί κ..λ.π. αποτυπώνονταν στα νομίσματα. Επίσης σε νομίσματα αποτυπώνονταν ονόματα και τίτλοι ρωμαίων υπαλλήλων.  

Η μορφή του αυτοκράτορα απεικονίζεται στα νομίσματα με διάφορες παραλλαγές ή ανάλογα αν υπάρχει πολιτική σκοπιμότητα εμφανίζετε στις διάφορες παραστάσεις μόνος  του ή με διάφορα μέλη της οικογενείας του.  

Σε διάφορα νομίσματα έχουμε και χρονολογικές ενδείξεις, συνήθως μετά την Ελληνική λέξη ΕΤΟΥΣ ακολουθούν τα ψηφία του Ελληνικού αλφάβητου που απαρτίζουν τον αριθμό. Οι χρονολογίες αυτές έχουν να κάνουν με τον ρωμαϊκό υπολογισμό της χρονολογίας από "κτίσεως της ρώμης". Τα νομίσματα αυτά έχουν χρονολογηθεί από τους επιστήμονες με μεγάλη ακρίβεια, όπως επίσης χρονολογείτε με ακρίβεια και η θητεία των υπαλλήλων που αναφέρονται στις επιγραφές τους.

Οι διάφορες πόλεις απεικόνιζαν σε νομίσματα τους και διάφορα κτήρια, στάδια, γέφυρες κ.λ.π. όπως επίσης και παραστάσεις θεών, μυθικά θέματα, τελετές θυσιών ή είχαν παραστάσεις του οικιστή ήρωα. Κάποιες παραθαλάσσιες πόλεις είχαν επιλέξει καράβια με κουπιά, ιστιοφόρα ή λιμάνια να απεικονίζονται σε νομίσματα τους.  

Συμμαχίες, συνεργασίες, διαφορές, συμφιλιώσεις ή τιμητικοί τίτλοι αποτυπώνονταν με διάφορες ονομασίες στα νομίσματα, όπως για παράδειγμα ΟΜΟΝΟΙΑ, ΝΕΩΚΟΡΟΣ, ΠΡΩΤΗ ΑΣΙΑΣ, ΕΝΔΟΞΟΣ, ΑΣΥΛΟΣ κ.λ.π.

Πολύ αργότερα χρονολογικά έκαναν την εμφάνιση τους σε νομίσματα και ονόματα επιφανών πολιτών  με μεγάλη φήμη που ξεπερνούσε τα τοπικά όρια της πόλης τους όπως ο όμηρος, ο Πυθαγόρας, ο Ίππαρχος, ο Ιπποκράτης, κ.α.  

Οι Ρωμαίοι είχαν παραχωρήσει το δικαίωμα νομισματοκοπίας και σε μικρούς τοπικής εμβέλειας δυνάστες, με την προϋπόθεση ότι θα αναγνώριζαν άνευ όρων την Ρωμαϊκή επικυριαρχία. Οι δυνάστες αυτοί τύπωναν στα νομίσματα τα ονόματα, τα σύμβολα ή τα πορτρέτα τους ή είχαν τυπώσει την μορφή του αυτοκράτορα και ανέγραφαν στο νόμισμα το όνομα τους. 

Ρωμαϊκές αποικίες ιδρύθηκαν σε όλη την έκταση  των επαρχιών και από βετεράνους στρατιώτες οι οποίες είχαν και δικαίωμα νομισματοκοπίας. Σαν επίσημη γλώσσα είχαν την λατινική και μόνο τον 3^ο αιώνα μ.χ. επιτράπηκε και η Ελληνική. Οι πόλεις αυτές έβαζαν συνήθως δίπλα στο όνομα τους και ένα προσωνύμιο ανάλογα με τον κτίστη τους λόγου χάρη Ιουλία, Αυγούστα, Κλαυδία  ή κάποιο τίτλο όπως felix (ευτυχής), victrix (νικηφόρος), triumphalis (θριαμβέβουσα) κ.α.  

Αντίθετα με τις αποικίες του Ελλαδικού χώρου στα νομίσματα των αποικιών της Μικρά Ασίας δεν υπάρχουν ονόματα οι τίτλοι αρχόντων. Προσφιλή θέματα για τα νομίσματα των αποικιών ήταν ο ιερέας και το άροτρο  που χάραζε το αυλάκι για να ορίσει τα όρια της πόλης ή τα λάβαρα των στρατιωτών αποίκων ή η λύκαινα με τα δίδυμα τον Ρέμο και τον Ρωμύλο κ.α.

Κιστοφορικά νομίσματα

Υπεύθυνες για την κοπή τους ήταν 12 πόλεις, (Πέργαμος, Έφεσος, Σμύρνη κ.α.). Η προέλευση του κάθε νομίσματος ξεχώριζε από τα αρχικά γράμματα του ονόματος της πόλης που είχε τυπωμένα. Στα νομίσματα αυτά από τους χρόνους του Πομπηίου προστίθενται και τα ονόματα τον κατά καιρούς ανθυπάτων. Επί Αυγούστου άλλαξε η εικονογραφία των κιστοφορικών νομισμάτων καθώς καταργήθηκε η απεικόνιση της μυστικής κίστης.

Από τα κιστοφορικά νομίσματα προέρχονται τα αυτοκρατορικά αργυρά μετάλλια  που χρησίμευαν για την πληρωμή του στρατού και άλλων ειδικών εξόδων και είχαν διάφορους εικονογραφικούς τύπους.

Χρονολογικός πίνακας γεγονότων

/Κορυφή/